Veel jongeren leven vandaag in een levensbeschouwelijk vacuüm waarin ze nergens meer terecht kunnen met hun zinvragen en dit ondanks het feit dat ze beschikken over een massa communicatiemogelijkheden.
Het weinige dat jongeren nog op levensbeschouwelijke of religieus vlak horen, beschouwen ze meestal niet als doorslaggevend voor hun eigen leven. Als jongeren gevraagd wordt naar hun ‘geloof’, komen de meesten niet verder dan ‘verbondenheid met zichzelf, het leven, de anderen, de natuur of muziek’ of ‘het naleven van waarden (op voorwaarde dat dit geen al te groot en zeker geen duurzaam engagement van hen vraagt)’.
Een kleine minderheid geeft aan dat er misschien wel ‘iets’ is dat hen overstijgt. Jongeren lijken niet langer vanuit een persoonlijke overtuiging te kiezen om het geloof in hun leven een plaats te geven. Maar ze zetten er zich ook niet uitdrukkelijk tegen af. Ze hebben niet langer een taal om de zingevingsdimensie en religie in hun bestaan te noemen. Hun ouders hebben voor hen de wereld van het geloof niet ontsloten. Dit alles stelt jongerenpastoraal voor een grote uitdaging.
Voor Don Bosco was pastorale zorg een wezenlijk deel van de integrale opvoedingsaanpak die hij hanteerde. De leefwereld van Don Bosco is echter niet meer de onze. Wat hij ons leert over opvoeden en pastoraal vraagt naar een vertaling naar onze tijd en onze context.
Het Instituut voor Jeugdpastoraal van de salesianen in Duitsland, deed onderzoek naar deze uitdaging en ontwikkelde het concept van Religionssensible Erziehung. Het dagelijkse pedagogische werk in het ‘gewone leven’ zien zij als het terrein waar een elementaire, indirecte vorm van opvoeding tot een gevoeligheid voor het religieuze plaats kan vinden.
Het levensverhaal van jongeren, hun leefwereld, hun verlangens en verwachtingen, hun zorgen en angsten bevatten immers altijd
sporen van het religieuze. Daar wil men mee aan de slag gaan om jongeren te helpen perspectief en veerkracht in het leven te vinden.
Twee medewerkers van dit instituut zullen dit concept verder toelichten.
Katharina Karl is professor in de pastoraaltheologie en de godsdienst pedagogiek. Ze leidt het Instituut voor Jeugdpastoraal Don Bosco te Benediktbeuern.
Angelika Gabriel studeerde sociaalpedagogiek en theologie. Ze is stafmedewerkster aan hetzelfde Instituut.
De referaten zijn in het Duits.
Een Nederlandse vertaling is beschikbaar.
Het 26e Algemeen Kapittel van de salesianen dat plaatsvond in het voorjaar van 2008, lanceerde een krachtige oproep om terug te keren naar het oorspronkelijke charisma van Don Bosco. Niet uit een soort nostalgisch terugblikken en een krampachtig vasthouden aan de woorden en daden van de stichter, maar om vanuit die herbronning Don Bosco ook vandaag handen, voeten en vooral een hart te geven. Daarom werd in het kapitteldocument over dat thema gekozen voor de titel: 'opnieuw vertrekken van Don Bosco'. Een betekenisvolle en uitdagende keuze. Dankzij het historisch-kritische onderzoek werd het beeld dat we van Don Bosco hebben al bijgesteld. Sommige, al te eenzijdige voorstellingen zijn intussen losgelaten. Dat maakt zijn persoon, werk, charisma en spiritualiteit echter niet minder relevant voor deze tijd. Via de kritische studie van de bronnen ontdekken we een Don Bosco die ons blijft uitdagen en inspireren in het engagement bij jongeren.
In opvolging hiervan heeft de Provinciale Raad aan de werkgroep 'Terug naar Don Bosco' en aan Don Bosco Vorming & Animatie gevraagd om jaarlijks een studiedag te organiseren.
Als dragers van het salesiaanse erfgoed worden we telkens opnieuw uitgedaagd om onze ervaringen in gesprek te brengen met de traditie en met de hedendaagse opvattingen en overtuigingen.
De aandacht voor de traditie is geen kwestie van nostalgisch terugblikken of krampachtig vasthouden, maar wel Don Bosco herontdekken vanuit historisch, pedagogisch en spiritueel perspectief om hem vandaag handen, voeten en een hart te geven.
De dialoog met actuele inzichten voorkomt een eenzijdige benadering van Don Bosco en maakt zijn persoon, zijn pedagogie en spiritualiteit nog meer relevant voor deze tijd.
Don Bosco Vorming & Animatie draagt niet alleen bij tot die dialoog, maar wil zoveel mogelijk geïnteresseerden uit Vlaanderen en Nederland bij dit gesprek betrekken. Daarom organiseert zij jaarlijks een studiedag met een eminente kenner van de salesiaanse realiteit.